بازخوانی یک پرونده: Bohemian Rhapsody

این پست، اولین‌بار دو سال و نیم پیش در کافه‌توهم منتشر شده بود. بد ندیدم برای دوستانی که به جمع خوانندگان جدید این وبلاگ پیوسته‌اند، با تغییراتی در سبک نگارش، اون رو مجدداً منتشر کنم. از دوستانی که قبلاً این نوشته رو خونده‌ند معذرت میخوام.

مامان…! همین الان یه مرد رو کشتم.
تفنگ رو  رو شقیقه‌ش گذاشتم
و ماشه رو فشار دادم
و اون حالا مرده.

مامان…! زندگی تازه شروع شده بود
اما همه چی نابود شد.
…من تموم شد‌م،
و شیطان روحم رو ربود.

Bohemian Rhapsody (=راپسودی بوهمیان)، آهنگ معروفی از گروه Queen و خواننده‌ی اون Freddy Mercury است، که در سال 1975 ساخته شد. این آهنگ با وجود اینکه جزو موسیقی پاپ محسوب می‌شود، اما هیچ بخش Chorus ی ندارد و در واقع از چند قسمت کاملاً مستقل با سبک‌های متفاوت تشکیل شده است. خیلی‏ها این اهنگ گروه کویین رو magnum opus یا شاهکار آنها محسوب میکنند که باعث شد مسیر آنها را برای رسیدن به عنوان یکی از محبوب‎ترین گروه‌های موسیقی مردمی دنیا، هموار کند. خصوصیت بارز این اثر، پرطرفداربودنش آن است و  در عین حال، که به شدت پیچیده‌‌ست. مساله دیگر، نام انتخاب شده برای ترانه‌ است که در هیچ‌کجای آن، استفاده نشده است. تو این پست، بد ندیدم که نگاهی به این اثر متفاوت داشته‎ باشم و تحلیلی بر ترانه و موسیقی آن.

• دانلود آهنگ Bohemian Rhapsody از DivShare
• دانلود آهنگ Bohemian Rhapsody از 4Shared

ساختار موسیقی:

نظرات مختلفی راجع به مفاهیم پشت ترانه‌ی این اثر وجود دارد؛ بعضی‌ها معتقدند که این شعر صرفاً داستانی درباره مردی‎ست که بوسیله شیطان فریب می‌خورد و مرتکب قتل میشود؛ یا نمایشی‎ست از یک اعدام و اشاره‌ای دارد به داستان بیگانه، نوول معروف آلبر کامو – که روایتگر زندگی مردی‌ است که یک نفر رو میکشد و بعد در زمان اعدام، به الهاماتی میرسد که ذهنش را روشنتر می‌کند. دیگران معتقدند که این ترانه، فقط برای هماهنگ شدن روی آهنگ از پیش‌ساخته نوشته شده و همانطوری که خود فردی مرکوری گفته معنی خاصی ندارد. مرکوری ذر یکی از صحبت‎هایش درباره این اثر، راپسودی بوهمیان را مجموعه‌ای از مهملات تصادفی موزون نامیده بود. او که اصولاً از حرف زدن در مورد آثارش طفره میرفت، معمولاً زمانی که در این‌باره، مورد سوال قرار میگرفت، حالتی تهاجمی به خود می‌گرفت. دلیل این رفتارش این بود که، اعتقاد داشت شنونده‌ها باید برداشت خودشان رو از آثار اون‌ها داشته باشند:

این یکی از اون آهنگ‌هاییه که یه حس تو رویا بودن به آدم میده. فکر کنم که مردم باید این آهنگ رو بشنوند و درباره اینکه چی از ازش فهمیدن، خودشون تصمیم‌گیری کنن…Bohemian rhapsody همینجوری رو هوا ساخته نشده

با همه‌ اینها، سال‌ها پیش، زمانی که آلبوم Greatest Hits کویین، در ایران به بازار آمد، یک کاور مفصل به همراه ترجمه‌ی ترانه‌ها و توضیحاتی درباره‌ی آنها ارائه شد. در این توضیحات، درباره‌ی بوهمیان راپسودی مطالب جالبی عنوان شده بود:

مردی تصادفاً مرتکب قتل می‌شود و روحش را همانند فاوست به شیطان می‌فروشد. در شب قبل از اعدامش، او خدای خود را صدا می‌زند (Bismillah) و با کمک فرشتگان، از دست شیطان رهایی پیدا می‌کند.

موسیقی این اثر از شش بخش تشکیل شده: مقدمه، Ballad، سولوی گیتار، اپرا، راک و پایان‌بندی. این شکل از تقسیم‌بندی، در کنار تغییرات ناگهای در سبک، تون صدا و سرعت اون، یه سبک نامتعارف در موسیقی راک محسوب میشود کویین آهنگ‌های دیگری هم مشابه این کار دارد. قطعاتی مثل  My Fairy King،Liar و March of Black queen، از جمله این موارد هستندو .

مقدمه (0:00 تا 0:48)
آهنگ، با یک هارمونی چهارتکه و دکلمه‎ای* از فردی مرکوری در گام سی‌بمل (B Flat) شروع می‌شود. البته در ویدیوی اثر، هرچهار عضو گروه در حال خواندن هستند. بااینحال، این فقط چند ترک از صدای مرکوری است که روی هم قرار گرفته‌اند

آیا این زندگی واقعیه؟ یا فقط خواب می‌بینم؟چشمانت رو باز کن… واقعیت را گریزی نیست.

بعد از 15 ثانیه، پیانوی گراند شروع به نواختن می‌کند. راوی، خودش را پسربچه‌ی مفلوکی معرفی می‎کند که نیازمند ترحم دیگران نیست. بعد، یک کروماتیک نزولی روی عبارت Easy come, easy go، فضای آهنگ را متوهم‌تر می‌کند (متناسب با حال و هوای کافه‌توهم!).
این بخش با شروع آرپژ پیانو در گام سی‌بمل به پایان می‌رسد.

(0:48 تا 2:36) Ballad
هماهنگ با پیانوی گراند، گیتار Deacon هم شروع به نواختن می‌کند و مرکوری به تنهایی، خواندن را آغاز میکند:

مامان… همین الان یه نفر رو کشتم
“      تمام ستون بدنم به رعشه افتاده…
باید همه چی رو کنار بگذارم و با واقعیت روبرو بشم..
نمیخواهم الان بمیرم… گاهی وقتا آرزو می‌کنم که کاش هیچ وقت متولد نشده بودم.”

بعد از 30 ثانیه از آغاز میان‌پرده‌ای که گیتار، در آن نقش اول آهنگ را بازی می‌کند، بصورت کاملاً ناگهانی، ریتم از اوج سقوط میکند و وارد سکوت غیرمنتظره‌ای میشویم. فقط نت‌های پیانو هستند که بصورت ریتمیک، این سکوت رو می‌شکنند تا به این صورت وارد بخش شبه‌اپرایی اثر شویم. بخشی که بیشترین بار ابهام را در کل آهنگ به دوش می‌کشد. با وجود اینکه پی‌مایه‌ی آهنگ این قسمت حفظ شده اما تقریباً از همه نظر ، با سایر قسمت‌ها متفاوت از آب درآمده است. حتی میزان به میزان  خود همین بخش هم با هم متفاوتند. تک‌خوانی‎های Freddy همراه با پیانو، با همخوانی‌های سایر اعضای گروه روی درام و باس و… این قسمت اثر را کاملاً از بقیه‌ی آن متمایز کرده است.
نکته‌ی جالب در ضبط این بخش این بود که فردی مرکوری، برایان می و راجر تیلور، توناستند یک بازه‌ی گسترده صدایی را در قسمت کر این بخش بخوانند.به عبارت دیگه، May، نت‌های بم، مرکوری نت‌های میانی و تیلور، نت‌های بالای اون را اجرا کردند. کاری که البته با ده تا دوازده ساعت خوندن در طول روز و تولید مجموع 180 ترک جدا امکان‌پذیر شد. این بخش، با عبارت ” ابلیس، یکی از  نوچه‌هایش را برای رسیدن به حساب من کنار گذاشته” در گام سی به پایان میرسد.

دو قسمت بعدی، قسمت‌های هوی‌متال و جمع‌بندی آهنگ هستند که نزدیک به دو دقیقه طول میکشند.

منبع» ویکی‌پدیا

——————-

(1)  * Bohemian ها، به گروهی از مردم مقیم منطقه‌ی بوهمیا (در جمهوری چک، نزدیک مرز‌ مجارستان) و زبان تکلم انها اطلاق میشود. در تعریف دیگر، bohemians (معمولاً با b کوچک)، به گروهی از افراد (به خصوص، هنرمندان یا نویسندگان) گفته می‌شود که طرفدار مکتب بوهمیانیسم هستند. پیروان این مکتب، به زندگی آزاد و رها از قیود و قوانین رایج در دنیا اعتقاد دارند و در واقع، مرز خاصی برای کاراشون تو زندگی درنظر نمی‌گیرند.
به عنوان یه صفت، bohemian، توصیف کننده‌ی یک زندگی و یا رفتار غیرمعمول و غیرمرسوم است.
(2)  *  Rhapsody، یه یه قطعه‌ی موسیقی (کلاسیک) گفته می‌شود که از بخش‌های مجزا در یک موومان تشکیل شده باشد.
(3) * فرانس لیست (Franz List)، اثر معروفی به نام Hungarian Rhapsody دارد که اگر توضیحات (1) را مدنظر قرار دهیم، به یک روال نامگذاری هوشمندانه برای  این اثر کوئین ‌میرسیم که کاملاً با آنچه که تغییرات جاری در سراسر آهنگ همخوانی دارد: آهنگی کاملاً غیرمتعارف که به تمام قواعد آهنگسازی موسیقی پشت پا میزند. (توجه کنید که  Hungary نام انگلیسی کشور مجارستان است که نزدیکترین مرز را با منطقه‌ی Bohemia در جمهوری چک دارد.
(4) خیلی‌ها اعتقاد دارند که فردی مرکوری در این ترانه، به شکل پیشگویانه‌ای، مرگ خود را پیش‌بینی کرده و این ترانه‌، به نوعی به او الهام شده بوده است.  از نظر منطقی، هیچ نظری نمیشود داد.

(5) مثل اکثر آثار دیگر گروه، اعضای کویین درباره‌ی این اثر هم زیاد صحبت نمی‌کنند. برایان می و راجر تیلور، یکبار و در Greatset Hits DVD کویین، درباره‏ی این اثر اینطور صحبت کرده‌‌اند:

درباره‌ی راپسودی بوهمیان، خوب…فکر نکنم هیچوقت بفهمم که درباره‌ی چیه، گو اینکه اگر می‌دونستم هم چیزی راجع بهش نمی‌‎گفتم! چون واقعیت اینه که دوست ندارم راجع به اینکه آهنگامون درباره‌ی چی صحبت می‎کنند به کسی توضیحی بدم. دلیلش هم اینه که مطمئناً توضیح ما،تمام ذهنیت شنونده رو نسبت به اثر نابود می‌کنه؛ درحالیکه هرکسی این آهنگ رو با یه قسمتی از تجربیات خودش مرتبط می‌کنه. فردی (مرکوری) هم ممکنه این ترانه رو بر اساس یه اتفاقی تو زندگی شخصیش نوشته باشه؛ دنبال راهی برای دوباره ساختن خودش بوده باشه. به نظرم بهتر باشه که قضاوت در مورد این ترانه رو به خودتون بسپرین.

(6) داستانی که در این ترانه روایت می‌شود، مشابه داستان رمان  “غریبه”  اثر آلبر کامو، داستان مردی است که کسی رو می‌کشد و نه تنها قادر به توضیح اتفاقی که پیش آمده نیست، بلکه حتی در بروز احساسش در مورد حادثه هم، دچار مشکل میشود.

(7) ملودی ترانه خیلی سریع حاضر شد، اینطور که بعضی اعضای گروه می‌گن، فردی مرکوری، قطعه روی پیانو پیاده می‌کرد و همینطور به صورت ذهنی جلو میبرد.
اما مشکل اصلی، در هنگام صداگذاری 120 لایه‌ی صدایی (Tracks) بود که در آن زمان و با امکانات آن موقع  ، کار خیلی مشکلی بود و  فقط همان قسمت ابتدایی آن، به تنهایی حدود سه هفته طول کشید.
قسمت اپرایی موسیقی، حدود 70 ساعت زمان برد تا ساخته شود.
برای ساخت این آهنگ، از یک استودیوی اصلی (راکفیلد در جنوب ولز) و چهار استودیوی دیگه استفاده شد و ترک‌های متعدد صدا بر روی هم ذخیره شدند تا یک اثر بسیار پرجزئیات بدست بیاید.

از این آهنگ به عنوان یکی از پرخرج‌ترین و البته پرجزئیات‌ترین آثار تاریخ موسیقی نام برده میشود.

(8) این آهنگ، اولین کار Hit گروه در آمریکا  به حساب می‌آمد و در زمان انتشار، در رده‌ی نهم بهترین آهنگ‌های هفته قرار گرفت، اما در انگلستان اوضاع فرق داشت و Bohemian Rhapsody حدود 9 هفته، برترین ترانه‌ی چارت بود. جالب اینجاست که وقتی یکبار دیگر در یک فیلم  به نام Wayne’s World استفاده شد، فروش به مراتب بالاتری رو در آمریکا تجربه کرد.

(9) زمانی که مرکوری قصد پخش اثر در سال 1975 را داشت، اکثر کمپانی‌ها، مدت زمان طولانی آهنگ را  مشکلی در مسیر موفق شدنش قلمداد کردند و خواستار کوتاه‌تر شدنش شدند. مرکوری، وقتی که اینطور دید، قطعه را به دست یکی از دوستانش سپرد و از او درخواست کرد که آن را (در رادیو و تلویزیون) پخش نکند. اما این آقای دوست، دقیقاً برعکس این کار را انجام داد و تا 14 بار در روز، آن را بصورت کامل روی آنتن برد! نتیجه این شد که همه، نمونه‎ی کامل اثر را شنیدند و پسندیدند و قطعه هم بهمان‌صورت توسط کمپانی‌های پخش، پذیرفته شد!

….ما می‌تونستیم این کارو بکنیم، ولی اونوقت از معنی می‌افتاد. همین الانش هم کلی نامفهومه؛ اگه میخواستیم کوتاهترش کنیم که دیگه هیچی از نمیشد درآورد!

(10) Beelzebub که در میانه‌ی ترانه استفاده میشود، در لغت به معنی شیطان است (the Devil or Satan) و در خیلی از آثار ادبی (مثل بهشت گمشده‌ی میلتون)، به عنوان دست‎راست ابلیس معرفی شده و دومین مقام شیطانی را در جهنم دارد. این کلمه، ظاهراً از لغت Beelzebul گرفته شده که به مرور زمان به b ختم شده.
از طرف دیگر، و به عنوان یک نماد باستانی، به الهه‌ای گفته میشده که ظاهر یک حشره رو داشته و در واقع به عنوان خدایگان پرندگان به شمار میرفته است.

مامان!
نمی‌خوم ناراحتت کنم
اگر که برنگشتم
گریه نکن، چون … دیگه هیچی مهم نیست.

:»  موزیک ویدیو Bohemian Rhapsody را از اینجا ببینید.